- نویسنده: سپهراد فرزامی - نویسنده‌ی حوزه‌ی تخصصی سلامت
- تایید علمی: دکتر سعید کلباسی - فوق تخصص غدد و متابولیسم
- بازبینی نهایی: شهلا صفائی- استراتژیست محتوا و ناظر نهایی
فشار خون یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سلامت بدن است. با سبک زندگی دنیای امروز، غذاهای مصرفی و فعالیت جسمانی ناکافی، فشار خون بالا مسئله‌ای است که می‌تواند همۀ ما را تهدید کند. متأسفانه بسیاری از ما اهمیت کمی به این موضوع می‌دهیم. بیشتر ما تنها زمانی فشار خون خود را اندازه‌گیری می‌کنیم که دچار مشکلی شده باشیم (بی‌حالی یا گُر گرفتن بدن)؛ اما بدیهی‌ست که این مقدار توجه به فشار خون کافی نیست.
فشار خون بالا را «قاتل خاموش» نیز خطاب می‌کنند. انتخاب این عنوان به این دلیل است که فشار خون بالا، بدون داشتنِ علائم ظاهری بروز کرده و در طول زمان می‌تواند به قلب، کلیه‌ها، مغز و عروق خونی آسیب جدی بزند. با چنین تفاسیری، اندازه‌گیری روزانۀ فشار خون نه‌تنها مفید بوده، بلکه ضروری و حیاتی نیز هست.
اندازه‌گیری روزانه فشار خون تنها راه پیشگیری از بروز عوارض فشار خون بالا است. این کار باعث می‌شود که ما بدن خود را به شکل بهتری بشناسیم و تسلط بیشتری بر سبک زندگی‌مان داشته باشیم.
در این مقاله قصد داریم تا دربارۀ فشار خون و اهمیت اندازه‌گیری آن به طور روزانه صحبت کنیم.
این مقاله صرفاً با هدف آگاهی شما منتشر شده است. توصیه می‌شود برای هرگونه مشاوره پزشکی، تشخیص یا درمان، با یک متخصص مشورت کنید.
فشار خون چیست؟
فشار خون نیرویی است که خون هنگام پمپاژ توسط قلب، به دیواره‌های سرخرگ وارد می‌کند. هر بار که قلب می‌تپد، خون را وارد سرخرگ‌هایی می‌کند که وظیفه‌شان رساندن اکسیژن و مواد مغذی به تمام نقاط بدن است. این فرایند به طور مداوم، بین ۶۰ تا ۱۰۰ بار در دقیقه اتفاق می‌افتد؛ شبانه‌روز و بدون وقفه. فشار خون به ما نشان می‌دهد که این جریان حیاتی چگونه در بدن در حال گردش است و عملکرد سیستم گردش خون تا چه اندازه در وضعیت طبیعی یا غیرطبیعی قرار دارد. (منبع)
شاید برایتان سؤال پیش بیاید: تفاوت فشار خون با ضربان قلب چیست؟ در پاسخ باید بگوییم که این دو شاخص، کاملاً با یکدیگر متفاوت هستند. همان‌طور که گفتیم، فشار خون به میزان قدرتی گفته می‌شود که خون توسط آن در سرخرگ‌ها جاری می‌شود؛ اما ضربان قلب، به تعداد دفعاتی گفته می‌شود که قلب در طول یک دقیقه می‌تپد (خون را پمپاژ می‌کند). (منبع)
بالارفتن ضربان قلب ضرورتاً باعث نمی‌شود که فشار خون نیز افزایش یابد. تنها راهی که می‌توان از آن طریق فشار خون را اندازه گرفت، استفاده از دستگاه‌های فشارسنج است.
چرا فشار خون بالا و پایین می‌شود؟
فشار خون یک مقدار ثابت در طول روز نیست. این شاخص ممکن است نسبت به فعالیت‌های جسمی، حالت روحی و یا وضعیت قرارگیری بدن نوسان داشته باشد. به عنوان مثال، هنگامی که در حال ورزش هستید، فشار خون بالا رفته و هنگامی که خواب هستید، فشار خون‌تان پایین خواهد بود.
فشار خون ممکن است به دلیل عوامل مختلفی نوسان پیدا کند. این عوامل عبارت‌اند از:
- سن: با افزایش سن یا در صورت داشتن بیماری‌هایی مثل دیابت یا اختلالات هورمونی، نوسان فشار خون بیشتر می‌شود.
- مصرف دارو یا مواد غذایی خاص: بعضی داروها، کافئین یا نمک زیاد می‌توانند باعث نوسان یا افزایش فشار خون شوند.
- تغییر وضعیت بدن: برخاستن ناگهانی از حالت نشسته یا خوابیده ممکن است فشار خون را موقتاً تغییر دهد.
- فعالیت فیزیکی: حرکت و ورزش باعث افزایش ضربان قلب و بالارفتن فشار خون می‌شود.
- حالات روحی: استرس، اضطراب، عصبانیت یا حتی شادی شدید می‌تواند بر فشار خون تأثیر بگذارد. (منبع)
چرا فشار خون بالا خطرناک است؟
فشار خون بالا یا همان «قاتل خاموش» به این دلیل خطرناک است که بالارفتنِ آن بدون هیچ علائم و نشانه‌های ظاهری اتفاق می‌افتد. فشار خون بالا اگر جلوگیری نشود، می‌تواند آسیب‌های جدی و جبران‌ناپذیری به بدن وارد کند. بسیاری از افراد حتی تا سال‌ها از بالابودن فشار خون خود بی‌اطلاع‌اند، در حالی که این وضعیت می‌تواند به قلب، کلیه‌ها، مغز و عروق خونی آسیب برساند.
فشار خون بالا یکی از عوامل اصلی بروز بیماری‌های قلبی و عروقی است. در صورت عدم درمان و کنترل، می‌تواند منجر به عوارض خطرناک زیر شود:
- حمله ایسکمیک گذار (TIA): یک اختلال موقت در جریان خون مغز که می‌تواند هشداردهندۀ سکته مغزی باشد.
- سکته قلبی: انسداد شریان‌های قلب که می‌تواند کشنده باشد.
- بزرگ‌شدن قلب: عملکرد طبیعی قلب را مختل می‌کند.
- بیماری شریان‌های محیطی: باعث کاهش جریان خون به اندام‌ها می‌شود.
- آنوریسم (Aneurysm): برآمدگی یا پارگی در دیواره رگ که می‌تواند بسیار خطرناک باشد.
- بیماری کلیوی: فشار خون بالا به مرور به فیلترهای کلیه آسیب می‌زند.
- پارگی رگ‌های خونی در چشم: می‌تواند منجر به مشکلات بینایی یا حتی نابینایی شود.
- نارسایی قلبی: زمانی که قلب نمی‌تواند خون را به‌درستی پمپاژ کند.
به همین دلیل است که اندازه‌گیری روزانه فشار خون، حتی در افرادی که هیچ علامتی را مشاهده نمی‌کنند، اهمیت حیاتی دارد. این اقدام ساده می‌تواند جلوی بسیاری از عوارض فشار خون را گرفته و شما را از چنین مشکلاتی جدی و جبران‌ناپذیری نجات دهد. (منبع)
اگر شما نیز قصد دارید تا با اندازه‌گیری منظم فشار خون از بروز چنین عوارض ترسناکی جلوگیری کنید، همین حالا دست به کار شوید.
چرا باید روزانه فشار خون خود را اندازه بگیریم؟
اندازه‌گیری فشار خون در خانه و به طور روزانه، یکی از ساده‌ترین و در عین حال بهترین راه‌ها برای کنترل سلامت قلب و عروق است. شاید در ابتدای امر، کاری بی‌اهمیت و وقت‌گیر به نظر برسد، اما فواید آن بسیار بیشتر از آن چیزی است که تصور می‌کنیم.
It can be a very effective way to see if blood pressure medications are doing the trick. It can also be useful to monitor for the side effect of blood pressure that is too low. Just remember that home monitoring should not be used as a substitute for regular physician check-ups, .especially for patients with poorly controlled blood pressure
«اندازه‌گیری فشار خون در خانه می‌تواند روش بسیار مؤثری برای بررسی اثربخشی داروهای فشار خون باشد. همچنین این کار می‌تواند به شناسایی عوارض پایین‌بودن بیش از حد فشار خون نیز کمک کند. به خاطر داشته باشید که پایش فشار خون در خانه نباید جایگزین ویزیت‌های منظم پزشکی شود؛ به‌ویژه برای بیمارانی که فشار خون آن‌ها به‌خوبی کنترل نمی‌شود.»
انتشارات سلامت دانشگاه هاروارد (Harvard Health Publishing)، دانشکده پزشکی (Harvard Medical School) (منبع)
در ادامه به بعضی از فواید اندازه‌گیری فشار خون در خانه می‌پردازیم.
1. تشخیص زودهنگام فشار خون
همان‌طور که گفتیم، فشار خون بسیار خاموش و بی‌صدا جلو رفته و هیچ علائم ظاهری‌ای از خود نشان نمی‌دهد تا بفهمیم فشار خون‌مان بالا است. از طرفی دیگر، افرادی که هرازچندگاهی فشار خون خود را در مطب دکتر اندازه‌گیری می‌کنند نیز نمی‌توانند نسبت به نتیجۀ آن مطمئن و خاطرجمع باشند. ممکن است فشار خون شما در مطب دکتر طبیعی به نظر برسد، اما در خانه بالا باشد. این نوع فشار خون که به آن فشار خون نقاب‌دار نیز گفته می‌شود، می‌توان شما را در سنجش میزان فشار خون و به‌طورکلی سلامت جسمانی‌تان، دچار ابهام کند.
اندازه‌گیری منظم فشار خون در خانه، کمک می‌کند تا خیلی زودتر و دقیق‌تر فشار خون بالا را تشخیص دهید.
2. بررسی اثربخشی درمان
تنها راه مطمئن برای اینکه بدانید تغییرات سبک زندگی یا داروهایی که مصرف می‌کنید مؤثر هستند، کنترل منظم فشار خون است. این کار به شما و تیم درمان‌تان کمک می‌کند تا درباره‌ی ادامه یا تغییر روش درمان تصمیم‌گیری درستی داشته باشید.
3. افزایش انگیزه برای کنترل بهتر فشار خون
وقتی خودتان به طور مرتب فشار خون‌تان را چک می‌کنید، احساس مسئولیت بیشتری نسبت به سلامت خود خواهید داشت. این موضوع ممکن است باعث شود بهتر رژیم غذایی‌تان را رعایت کنید، بیشتر ورزش کنید و داروها را به‌موقع مصرف نمایید.
4. کاهش هزینه‌های درمان
با استفاده از دستگاه‌های فشارسنج خانگی، نیاز شما به مراجعۀ حضوری به مطب دکتر کمتر می‌شود. این امر می‌تواند در کاهش هزینه‌های درمانی و مراقبتی نقش مهمی داشته باشد.
5. تشخیص تفاوت فشار خون در خانه و مطب
یکی از دلایلی که شاید به سبب آن، اندازه‌گیری فشار خون در مطب دقیق واقع نشود، اضطراب است. بسیاری از افراد در مطب پزشک دچار اضطراب می‌شوند و به‌تبع آن فشار خون‌شان بالا می‌رود (فشار خون روپوش سفید). در مقابل، برخی دیگر فقط در خانه یا محل کار فشار خون بالایی دارند. اندازه‌گیری فشاری خون در خانه کمک می‌کند تا وضعیت فشار خون شما به طور واقعی مشخص شود. (منبع)
بهترین دستگاه فشار خون برای خانه چیست؟
تا به اینجا دربارۀ اهمیت و لزوم اندازه‌گیری فشار خون به طور منظم و روزانه صحبت کرده‌ایم و توضیح دادیم که چرا باید فشار خون را بیش‌ازپیش جدی بگیریم. اما سؤالی که پیش می‌آید این است: «بهترین دستگاه فشار خون چیست؟»
یکی از محبوب‌ترین دستگاه‌های بازار، فشارسنج بازویی دیجیتال رزمکس است. این دستگاه دارای تکنولوژی Real Fuzzy بوده و از این بابت، با دیگر رقبای خود تفاوت بسیار زیادی دارد. این تکنولوژی فشار و حجم مناسب برای کاف را بر اساس فشار خون سیستولیک و اندازۀ بازو تنظیم می‌کند و از اینکه کاف بیش از اندازه باد شود جلوگیری می‌کند. همچنین این فناوری از بروز نتایج اشتباه که معمولاً به‌خاطر ناصاف بودن سطح کاف اتفاق می‌افتد جلوگیری می‌کند.
فشارسنج بازویی دیجیتال رزمکس دارای نشانگر ریسک فشار خون بالا، ضربان نامنظم قلب و تشخیص حرکت بدن حین اندازه‌گیری است. تمامی این قابلیت‌ها باعث می‌شود که فشارسنج بازویی دیجیتال رزمکس، به یکی از دقیق‌ترین دستگاه‌ها موجود در بازار تبدیل شود.
شما می‌توانید همین حالا از طریق سایت آوان‌لند، دستگاه فشارسنج بازویی دیجیتال رزمکس را با پیشنهاد ویژه خریداری کنید.
سوالات متداول
اگر فشار خون بالا دارید یا داروی خاصی مصرف می‌کنید، اندازه‌گیری روزانه (یا چند بار در هفته طبق نظر پزشک) بسیار توصیه می‌شود. این کار به شما و پزشک‌تان کمک می‌کند کنترل بهتری روی روند درمان داشته باشید.
صبح‌ها قبل از مصرف دارو و شب‌ها قبل از خواب، بهترین زمان‌ها برای سنجش فشار خون هستند.
فشار خون نرمال در بزرگسالان زمانی است که عدد سیستولیک (عدد بالا) کمتر از ۱۲۰ میلی‌متر جیوه و عدد دیاستولیک (عدد پایین) کمتر از ۸۰ میلی‌متر جیوه باشد.
در صورتی که عدد سیستولیک بین ۱۲۰ تا ۱۲۹ و عدد دیاستولیک کمتر از ۸۰ باشد، فرد در وضعیت پیش‌فشار خون قرار دارد و نیاز به اصلاح سبک زندگی دارد.
فشار خون ۱۳۰ روی ۸۰ یا بالاتر، به‌عنوان فشار خون بالا شناخته می‌شود و بررسی و درمان آن زیر نظر پزشک ضروری است.
بله. حتی نوسانات مقطعی فشار خون می‌تواند نشان‌دهنده‌ی فشار خون نقاب‌دار یا فشار خون روپوش سفید باشد که در کلینیک نرمال، اما در خانه بالا می‌رود. اندازه‌گیری روزانه در خانه به تشخیص این موارد کمک زیادی می‌کند.
بله، مثلاً دستگاه‌هایی مانند رزمکس دقت بالایی دارند و برای استفاده خانگی توصیه می‌شوند. در شهرهای بزرگ مثل تهران، اصفهان و شیراز، این مدل‌ها در داروخانه‌های معتبر یافت می‌شوند یا از فروشگاه آنلاین آوان‌لند قابل تهیه‌اند.
در بسیاری از موارد، خیر. به همین دلیل به آن «قاتل خاموش» می‌گویند. علائمی مثل سرگیجه، تپش قلب، سردرد یا گرگرفتگی ممکن است وجود داشته باشند، اما همیشه ظاهر نمی‌شوند.
بله، استرس شدید یا مزمن یکی از عوامل اصلی نوسان فشار خون است. در شهرهای پرتنش یا شرایط زندگی پراسترس (مثل کار شیفتی، ترافیک یا زندگی در کلان‌شهرها) این اثر بیشتر است.
غذاهایی مانند چغندر، سیر، اسفناج، موز و لبنیات کم‌چرب می‌توانند به کاهش فشار خون کمک کنند. در مقابل، نمک، کافئین و فست‌فود باید محدود شوند.
بله. مخصوصاً اگر همراه با سرگیجه، تاری دید یا بی‌حالی باشد. فشار خون پایین ممکن است به علل مختلفی از جمله مصرف بیش از حد دارو، کم‌آبی یا مشکلات قلبی باشد. اندازه‌گیری منظم در خانه به شناسایی این موارد کمک می‌کند.
بر اساس آمار وزارت بهداشت، در استان‌های پرتراکم مثل تهران، خراسان رضوی، اصفهان و فارس، شیوع فشار خون بالا به‌دلیل سبک زندگی شهری، استرس و تغذیه نامناسب بالاتر است. این موضوع اهمیت اندازه‌گیری منظم فشار خون در این مناطق را بیشتر می‌کند.